week 46-2025: (door Mat)
‘Vanuit de zijbeuk’ is de vaste column op de zaterdag, die afwisselend wordt ingevuld door kapelaan Roger en Mat. En nu ook (vanaf zaterdag 1 november 2025) door Mw. Ronny Blok. <kennismaking, klik hier> Ze geven zo hun eigen kijk op persoonlijke ervaringen en gebeurtenissen in ons dorp, binnen de kerk of in ‘de grote wereld’. De ene keer ernstig, dan puntig en uitdagend en een volgende keer met een grote knipoog.
Gratis geld
Ik dacht, dat het iets uit de jaren ’80 was: de discussies over een basisinkomen voor iedereen. Het blijkt echter al veel langer te spelen. Op Wikipedia las ik, dat er rond 1850 al druk over gesproken werd. Rond1980 was wel het moment, waarop ik er getuige van werd, dat hierover de discussies in de Nederlandse vakbeweging hoog oplaaiden. De aanstichter was een clubje bestuurders en beleidsmedewerkers van de Voedingsbond. Toenmalig FNV-voorzitter Wim Kok weigerde echter het punt te agenderen voor de Federatieraad, destijds het hoogste beleidsorgaan, zolang er geen verdedigbaar discussiestuk op tafel lag. Eind jaren ’80 doofden binnen de vakbeweging de discussies hierover langzaam weer uit.
Het principe is – voor mij althans – eigenlijk ook te mooi om waar te kunnen zijn. Elke volwassene – rijk of arm – krijgt maandelijks een X-bedrag op zijn of haar rekening bijgeschreven. In modellen wordt er tegenwoordig van uitgegaan, dat dit bedrag tussen en Є 1.200 en Є 1.400 ligt. In de beoogde systemen komen dan sociale uitkeringen – denk bijvoorbeeld aan AOW, WW en bijstand – uiteraard te vervallen. Mensen, die de gedachte van tafel vegen, stellen, dat zo’n systeem desondanks onbetaalbaar is en onverantwoord zwaar op de schouders van de ‘hardwerkende Nederlanders’ zou drukken. Bovendien zouden er wel eens veel mensen – als ze dit maandelijks bedrag in de schoot geworpen krijgen – kunnen besluiten minder uren te gaan werken. Dit zou het systeem nóg zwaarder gaan belasten.
Voorstanders pareren dit met de stelling, dat ook het huidige systeem van sociale voorzieningen ongelooflijk duur is. Er gaapt m.i. niettemin nog steeds een zeer diepe kloof tussen ‘erg duur’ en ‘onbetaalbaar’.
In de NRC stond onlangs, dat Amerikaanse onderzoeken hebben uitgewezen, dat gratis geld uitdelen niet leidt tot minder armoede, een betere gezondheid of meer arbeidsgeluk. En dit lijken me toch wel minimale voorwaarden, wanneer je zo’n peperduur systeem overweegt in te voeren
Andere onderzoeken wezen overigens uit, dat ‘gratis geld uitdelen’ in arme landen wél effect sorteert. Maar in die landen speelt dan de vraag “wie zal dat betalen?” nog vele malen sterker dan bij ons.
Overigens, bij ons werd deze laatste vraag ‘wie zal dat betalen’ vroeger vaak opgeworpen aan het einde van een geslaagd bruiloftsfeest. De aanwezigen zongen dan als afsluiting samen uit volle borst: ‘Wie zal dat betalen, wie heeft zoveel geld. Wie heeft zoveel ping, ping-ping. Ja, wie heeft zoveel geld.’ Gelukkig kon daar door iedereen – bruid en bruidegom incluis – hartelijk om gelachen worden. Lag de kwestie in een arm land ook maar zo eenvoudig!
Mat
